парашют

(франц. parachute, грек сөзі parer — алдын алу, chute – құлау)

ауа кедергісі есебінен объектіні тежеуге арналған құрылғы. Ұшу аппаратынан түскен адамның, тасталған жүктердің, ғарыштық аппараттардың түсірілетін бөліктерінің, жарық бергіш авиациялық бомбалар алауларының түсу жылдамдығын азайту үшін, сонымен қатар ұшақтың қону кезіндегі жолын қысқарту үшін тежеуге қолданылады. П. жасаудың идеясы мен оның ғылыми негізін 1495 ж. Леонардо да Винчи ұсынды. Бірінші рет 1617 ж. венециялық инженер-механик Ф. Веранцио биік мұнара төбесінен парашютпен түскен. 1783 ж. француз С. Ленорман аспанкезгіштер үшін қатты қаңқалы П. жасап, сынақтан өткізді, ал оның отандасы Ж. Гарнерен 1797 ж. әуе шарынан қатты қаңқалы парашютпен түскен. 1911 ж. әлемде алғаш рет арқаға асатын құтқарушы П-ті орыс өнертапқышы Г.Е.Кательников жасаған. Қазіргі П-тердің қолданылуына байланысты адамдарға арналған, жүктік және арнайы түрлері болады. Адамдарға арналған П-тер құтқарғыш, жаттығулық, спорттық және десанттық болып бөлінеді. Адамдарға арналған П-тің негізгі күмбезінің ауданы 50-80 м2., ал қор ауданы 40-50 м2 болады. Әдеттегі түсу жылдамдығының шегі 7 м/с. Негізінен барлық П-тердің құрылымдары бірдей. П-тің негізгі бөліктері: арқанды күмбез, аспалы жүйе, арқан орауыш, жазылатын және соратын құралдар (тежеу және қону үшін қолданылатын П-тердің бірнеше күмбезі болады). П. күмбезі орауышқа жиналады, ал аспалы жүйе парашютшіге киіледі немесе тасталатын жүкке бекітіледі.